e-Φαρμακείο

Η Διεθνής εμπειρία και η Ελληνική πορεία προς την Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση


Από την Κοινωνία της Πληροφορίας έχει δρομολογηθεί διαδικασία για να προχωρήσει η μελέτη και εφαρμογή της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης με την κοινοποίηση Δημόσιας Διαβούλευσης του σχεδίου Διακήρυξης για την Μελέτη: Προετοιμασία και Ωρίμανση της Δράσης «Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση» στις 15 Ιουνίου, 2010, την Διαβούλευση για τις Φάσεις Yλοποίησης της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης, στις 19 Απριλίου, 2010, την Β' φάση της διαβούλευσης για το Ηλεκτρονικό Σύστημα Συνταγογράφησης, στις 10 Μαρτίου 2010 και την Δημόσια Διαβούλευση για το ηλεκτρονικό Συστήμα Συνταγογράφησης.

Τα εξαιρετικά στοιχεία που ακολουθούν περιλαμβάνονται στο κείμενο της δημόσιας διαβούλευσης για το σύμβουλο/ους του έργου Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης. Εξηγούν τις προσπάθειες που έγιναν, από τις αρχές της δεκαετίας του '80, στην Ευρώπη για την καθιέρωση ενός σύγχρονου συστήματος συνταγογράφησης, αλλά και τα οφελη για τις χώρες που το εφήρμοσαν.

Σύμφωνα με το κείμενο της δημόσιας διαβούλευσης:

Σουηδία

Η πρώτη καταγραφή των πλεονεκτημάτων μιας ψηφιακοποίησης της συνταγογράφησης, ανάγεται στις αρχές της δεκαετίας του 1980 στη Σουηδία. Ήδη το 1983, στη Σουηδία, η πρώτη παγκοσμίως ηλεκτρονική συνταγή παρήχθη και διακινήθηκε από ένα ιατρείο σε ένα κοντινό φαρμακείο. Αλλά η ανωριμότητα των τεχνολογιών δικτύωσης και τηλεπικοινωνιών δεν επέτρεψε τη γρήγορη επέκταση αυτής της νέας πρακτικής. Στα τέλη όμως της δεκαετίας του 1990, οι τεχνολογίες είχαν ήδη ωριμάσει αρκετά και η Σουηδική κυβέρνηση υιοθέτησε μια εθνική στρατηγική που επέτρεψε τη ραγδαία αύξηση της διείσδυσης της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης , φτάνοντας στην παραγωγή 2,7 εκατομμυρίων ηλεκτρονικών συνταγών ανά μήνα, τον Σεπτέμβριο του 2008, αριθμός που αντιστοιχεί στο 70% του συνόλου των παραγόμενων συνταγών.

Η διείσδυση σήμερα στη χώρα είναι 97% στην Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας (ΠΦΥ) και 87% στη νοσοκομειακή. Στη Σουηδία έχει υπολογιστεί πως η ηλεκτρονική συνταγογράφηση γλιτώνει 100 ώρες εργασίας ανά ιατρό ανά έτος, ενώ ακόμα πιό σημαντική είναι η διευκόλυνση της εργασίας των φαρμακοποιών. Από την πλευρά των πολιτών, στη Σουηδία το 95% αυτών που έλαβαν ηλεκτρονική συνταγή δηλώνει πως θέλει να την ξαναχρησιμοποιήσει .

Οι ίδιοι οι Σουηδοί ταυτοποιούν ως παράγοντες της επιτυχίας τους

α) τον μακροχρόνιο πειραματισμό και τη συνακόλουθη τεχνογνωσία που παρήχθη,
β) την προσήλωση στην ΠΦΥ και
γ) την εμπιστοσύνη των πολιτών για την ασφάλεια των δεδομένων.

Δανία

Στη Δανία, η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση έχει πάει ένα βήμα παραπέρα. Ήδη από το 2002, το 85% των ιατρών και το 100% των φαρμακοποιών μπορούσε να παραγάγει και να διακινήσει ηλεκτρονικές συνταγές. Σήμερα, 1,5 εκατομμύριο συνταγές διακινούνται ηλεκτρονικά κάθε μήνα σε όλο το εύρος του δανέζικου τομέα υγείας.

Η Medcom είναι ο κοινοπρακτικός φορέας που ‘τρέχει’ την ΗΣ στη Δανία. Χρηματοδοτείται από πέντε υπουργεία και την ένωση των οργανισμών τοπικής αυτοδιοίκησης.

Σε μελέτες της Medcom αναφέρεται ότι:

α) για κάθε ημέρα χωρίς ηλεκτρονική συνταγογράφηση το δανέζικο κράτος έχανε 225.000 €, και
β) ότι κάθε χειρόγραφη συνταγή, κόστιζε στο σύστημα 2,3 € μόνο για μεταφορικά.

Επιπλέον, κάθε Δανός πολίτης, έχει το φαρμακευτικό του ιστορικό διαθέσιμο σε μια διαδικτυακή καρτέλα μέσω ειδικού λογισμικού. Όλα αυτά εντός ενός ολοκληρωμένου πληροφοριακού συστήματος, μέσω του οποίου, περισσότερο από 90% των ιατρείων, όλα τα φαρμακεία, τα νοσοκομεία, τα εργαστήρια και οι δομές κατ’ οίκον φροντίδας, ανταλλάσουν κάθε χρόνο περισσότερα από 30 εκατομμύρια μηνύματα. Τα πλεονεκτήματα αυτής της ολοκλήρωσης μπορούν να αναπαραχθούν και εκτός Δανίας μέσω ολοκληρωμένου ειδικού λογισμικού. Η στρατηγική της Δανίας για την ψηφιοποίηση των υπηρεσιών υγείας συνοψίζεται στο κείμενο «National Strategy for Digitalisation of the Danish Healthcare Service 2008-2012».

Φινλανδία

Στη Φινλανδία, οι προσπάθειες για υλοποίηση Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης ξεκίνησαν το 2002. Προς το τέλος του 2004, η αξιολόγηση του πρώτου πιλοτικού προγράμματος, έλαβε χώρα. Το 2006 τέθηκε σε ισχύ το σχετικό θεσμικό πλαίσιο. Σήμερα, το σύστημα λειτουργεί και βασίζεται σε μια εθνική βάση δεδομένων για τις ηλεκτρονικές συνταγές την οποία φιλοξενεί και συντηρεί το KELA, ο μοναδικός ΦΚΑ στη χώρα. Το σύστημα συμπεριλαμβάνει smart ID-cards για τους επαγγελματίες υγείας, με τη χρήση ηλεκτρονικών υπογραφών (eSignature) και κρυπτογράφησης SSL για τα μηνύματα.

Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός πως ήδη από το 1997 στη Φινλανδία, οι γιατροί που συνταγογραφούν περισσότερες από 200 αποζημιωθείσες από ΦΚΑ συνταγές ετησίως, λαμβάνουν κάθε χρόνο μια έκθεση η οποία περιλαμβάνει:

* πόσες συνταγές εξέδωσαν,
* το κόστος τους σε σύνολο, αναλυμένο ανά ηλικιακή ομάδα και φύλο,
* το μέσο κόστος ανά συνταγή,
* το είδος των φαρμάκων που έχει συνταγογραφήσει περισσότερο ο γιατρός, και
* τα είδη των σκευασμάτων που ευθύνονται περισσότερο για το κόστος. Οι τιμές αυτές συγκρίνονται με το μέσο όρο για την ίδια ιατρική ειδικότητα .

Μεγάλη Βρετανία

Στη Μεγάλη Βρετανία, η Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση ακολούθησε διάφορες διαδρομές, άλλοτε παράλληλες και άλλοτε αλληλοτεμνόμενες, λόγω απουσίας της κατάλληλης εθνικής στρατηγικής.

Υπάρχουν παραδείγματα όπως των πανεπιστημιακών νοσοκομείων του Birmingham που ανέπτυξαν ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του ’90, εφαρμογές με ίδια μέσα (in-house), παραδείγματα μεμονωμένων τμημάτων σε νοσοκομεία που χρησιμοποιούν εμπορικό λογισμικό (πχ ογκολογικές κλινικές), αλλά και παραδείγματα νοσοκομείων που χρησιμοποιούν εμπορικό λογισμικό σε όλα τους τα τμήματα. Όμως, στα πλαίσια του προγράμματος NPfIT (National Program for IT) και του NHS Connecting for Health, αναπτύχθηκε το NHS Care Records Service (πρόγραμμα κεντρικής αποθήκευσης και διαχείρισης ηλεκτρονικών αρχείων) στο πλαίσιο του οποίου προσφέρονται υπηρεσίες Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης. Η ανάπτυξή τους δεν έχει ακόμη ολοκληρωθεί. Είναι χαρακτηριστικό πως ακόμη και στην παρούσα φάση (Electronic Prescription Service (EPS) – Release 2) οι ασθενείς λαμβάνουν ΚΑΙ έντυπη εκδοχή της συνταγής, όπως άλλωστε συμβαίνει και στην πλειονότητα των χωρών.

Περισσότερα για την Ηλεκτρονική Συνταγογράφηση στη Μεγάλη Βρετανία μπορεί κανείς να πληροφορηθεί από τις ανηρτημένες στο διαδίκτυο παρουσιάσεις του National ePrescribing Forum που έλαβε χώρα το Μάρτιο του 2010.

ΗΠΑ

Πλήθος εμπορικών εφαρμογών με σημαντική προστιθέμενη αξία (συνταγολόγια, αλληλεπιδράσεις μεταξύ φαρμάκων κτλ) είναι διαθέσιμες στις ΗΠΑ. Η υιοθέτηση της Ηλεκτρονικής Συνταγογράφησης χαίρει ευρείας πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής υποστήριξης αλλά δεν έχει ακόμη καταφέρει να επιτύχει τους στόχους της. Στην πραγματικότητα, δύο γεγονότα πυροδότησαν τις εξελίξεις:

α) ο τυφώνας Κατρίνα το 2005, που ανέδειξε την ανάγκη για ηλεκτρονικές υπηρεσίες υγείας και
β) η μελέτη του Institute of Medicine (IOM) “Preventing Medication Errors” που δημοσιεύτηκε τον Ιούλιο του 2006.

Όμως, στην αρχή της δεκαετίας του 2000 η ηλεκτρονική διακίνηση συνταγών απαγορευόταν σε αρκετές πολιτείες και αυτό χρειάστηκε να φτάσει το 2007 για να εξαλειφθεί. Σημαντικό βήμα προς τα εμπρός έγινε με την υιοθέτηση οικονομικών κινήτρων και αντικινήτρων για τους ιατρούς το 2009.

Στις ΗΠΑ λειτουργεί ένα ιδιαίτερα διαδεδομένο πληροφοριακό δίκτυο υγείας το οποίο προήλθε από συνένωση εταιρειών, δύο αμερικανικών ενώσεων φαρμακείων, και τους τρείς μεγαλύτερους αμερικανικούς PBM’s (οι περισσότεροι ασφαλιστικοί οργανισμοί στις ΗΠΑ προσλαμβάνουν PBM’s (Prescription Benefit Managers) οι οποίοι συμβάλλονται με τα φαρμακεία και αναλαμβάνουν τη γραφειοκρατία της εκκαθάρισης των συνταγών). Το δίκτυο αυτό καλύπτει όλη την επικράτεια και φέρνει σε επαφή τους συνταγογράφους με την συντριπτική πλειοψηφία των φαρμακείων. Επίσης, πιστοποιεί λογισμικό τρίτων εταιρειών για χρήση μέσω του δικτύου της και έχει μέχρι σήμερα πιστοποιήσει περισσότερες από 200 εφαρμογές.